Tác giả:

- Nguyễn Đình Thi (1924-2003) sinh tại Luông Pha-bang (Lào) quê gốc ở Hà Nội, thuở nhỏ cùng gia đình ở Lào.

- Năm 1931 theo gia đinh về nước. Tham gia hoạt động cách mạng từ năm 1941.

- Sau cách mạng, ông giữ nhiều trọng trách quan trọng trong Hội Văn học – nghệ thuật, sau này là Hội Nhà văn Việt Nam.

- Nguyễn Đình Thi là một nghệ sĩ đa tài: biên khảo triết học, viết văn, làm thơ, phê bình văn nghệ, ở lĩnh vực nào cũng có đóng góp đáng ghi nhận.

- Năm 1996, ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Các tác phẩm chính:

+  Tiểu thuyết: Xung kích (1951), Vào lửa (1966).

+  Thơ: Người chiến sĩ (1956), Bài thơ Hắc Hải (1958), Dòng sông trong xanh (1974)…

+  Kịch: con nai đen (1961), Hoa và Ngần (1975).

+  Tiểu luận: Mấy vấn đề về văn học (1956), Công việc của người viết tiểu thuyết (1964).

Tác phẩm:

- Hoàn cảnh ra đời

+  Mấy ý nghĩ về thơ được viết vào tháng 9-1949 tại Hội nghị tranh luận văn nghệ ở Việt Bắc.

+  Bài viết này về sau được đưa vào tập Mấy vấn đề về văn học.

- Thể loại: tiểu luận

Bố cục:

- Phần 1: Từ đầu đến "...xung quanh ngọn lửa" ⇒ Đặc trưng cơ bản nhất của thơ.

- Phần 2: Còn lại ⇒ Những đặc điểm khác của thơ.

Câu 1:

Tác giả lí giải những đặc trưng cơ bản của thơ khi biểu hiện tâm hồn con người

- Quan hệ giữa thơ và tâm hồn con người: thơ – con người tác động qua lại

   + Ta nói trời hôm nay… muốn làm thơ

   + Lời thơ “làm sống ngay lên một tình cảm, một nỗi niềm trong lòng người đọc

   + Thơ là tiếng nói đầu tiên, đụng chạm với cuộc sống

→ Tác giả nhấn mạnh mối quan hệ giữa thơ với tâm hồn con người, có sự tác động qua lại, đặc điểm của thơ khẳng định diễn tả tâm hồn con người. Thơ là phương thức biểu hiện tình cảm của con người

Câu 2:

Những yếu tố đặc trưng khác của thơ được Nguyễn Đình Thi giới thiệu:

   - Hình ảnh thơ: là hình ảnh thực nảy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một hoàn cảnh trạng thái nào đó: “hình ảnh thực nẩy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một cảnh huống hoặc trạng thái nào đấy”.

   - Tư tưởng thơ: Tư tưởng trong thơ gắn liền với cuộc sống “Những tư tưởng trong thơ là tư tưởng dính liền với cuộc sống, ở trong cuộc sống. Tư tưởng của nhà thơ nằm ngay trong cảm xúc, tình tự”.

   - Cảm xúc trong thơ: Cảm xúc luôn gắn với suy nghĩ, tình cảm của con người:

      + Tính chân thật trong thơ.

      + Là những hình ảnh bắt nguồn từ sự sống.

   - Cái thực trong thơ: là cái thực của cảm xúc, là biểu hiện một cách chân thực những gì diễn ra ở trong đầu.

Câu 3:

- Ngôn ngữ thơ khác với ngôn ngữ các thể loại văn học khác ở chỗ: có nhịp điệu, có nhạc tính, ý ở ngoài lời

   + Ngôn ngữ khác (truyện kí: ngôn ngữ kể chuyện, kịch- ngôn ngữ đối thoại)

   + Ngôn ngữ thơ: cảm xúc, nhịp điệu, ngắt nghỉ, bằng trắc, trầm bổng, hình ảnh…

- Nguyễn Đình Thi trực tiếp bàu tỏ quan điểm về thơ tự do và thơ vần:

   + “Luật lệ thơ từ âm điệu đến vần đều là vũ khí rất mạnh trong tay người làm thơ”

   + “Tôi nghĩ rằng không có vấn đề thơ tự do, thơ có vần và thơ không vần”

   + Định hướng cách hiểu thơ:

   + Với bất cứ hình thức nào, thơ phải diễn đạt được tâm hồn của con người hiện đại

Câu 4:

-Nghệ thuật lập luận của Nguyễn Đình Thi:

  + Phong cách: chính luận – trữ tình, nghị luận kết hợp với các yếu tố tùy bút, lí luận gắn với thực tiễn.

  + Hệ thống luận điểm rõ ràng, lập luận chặt chẽ, sắc sảo.

+ Vận dụng các thao tác lập luận, so sánh, phân tích, bác bỏ,...

  + Từ ngữ giàu có, ngôn ngữ chọn lọc được vận dụng linh hoạt, sáng tạo

  + Cách viết có hình ảnh, chân thực, độc đáo gợi nhiều liên tưởng

Câu 5:

Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi còn có giá trị tới ngày nay vì:

- Con người luôn có nhu cầu thể hiện tâm tư, tình cảm, tư tưởng qua thơ ca

- Dù một số quan niệm đổi mới về thi pháp thì luận điểm cơ bản vẫn giữ nguyên giá trị

- Quan niệm về thơ của Nguyễn Đình Thi có ý nghĩa với việc định hướng sáng tạo, cảm thụ thơ ca

→ Quan niệm thơ ca luôn có giá trị ở mọi thời đại.